وب سایت شخصی مهندس فریبرز پلوئی

پايه های رفتار خلاق (1) : روحيه ی بالا


آنچه كه افراد با خلاقیت بالاتر را از دیگران متمایز می كند، مجموعه ی ویژگی های ذهنی و رفتاری است كه در مورد آن تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. این ویژگی ها و روش های اجرایی و راه رسیدن به آنها، همانطور كه در نخستین شماره از این مجموعه ذكر شد، موضوع محتوای بخش "روحیات و رفتار خلاقان" را تشكیل می دهد و در جای خود در آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت. در بحث این هفته و دو هفته آینده در نظر داریم روی ویژگی های اساسی ای كه زمینه و بستر رفتار خلاق را تشكیل می دهد، كمی تأمل داشته باشیم.
-    برخورداری از روحیه ی مثبت و قوی
همه ی مشاهدات نشان می دهد كه اكثریت قریب به اتفاق خلاقان علاوه بر دیگر ویژگی ها، دارای روحیه ی بالا و مثبت بوده اند. سیر زندگی و فعالیت های افراد خلاق به روشنی این ادعا را به اثبات می رساند. تاكنون هیچ كس از افراد خلاق انتظار نداشته كه در نخستین ایده و طرح خود، بدون اشتباه باشند. اساساً اگر دقیق تر باشیم، شاید نتوان موردی از ابداعات و نوآوری ها را یافت كه در نوع خود، نخستین بوده و مبدع بدون طرح ها و فكر و اندیشه ی قبلی آن را به وجود آورده باشد. هر طرح نوآورانه ای معمولاً پس از ارائه شدن ، ایرادات و نقایصی دارد كه با تلاش و كار بعدی مبدع تكمیل یا اصلاح می شود. در بسیاری موارد، حتی دیگران كار روی طرح اولیه را انجام داده و نقایص آنرا رفع می كنند.
به عنوان مثال، در زمانی كه همه برای نوشتن به جز با قلم پر، از گرافیت استفاده می كردند، كنته با به دست گرفتن دو قطعه چوب پهن و یك لایه گرافیت بین آنها، عملاً "مداد" را اختراع كرد. ولی امروزه هیچ كس مداد را به آن شكل اولیه استفاده نمی كند و اصلاحات بسیاری در طرح آن صورت گرفته و حتی طرح های جدیدتر مداد چون "مداد مكانیكی" (مداد اتود) امروزه كاربرد فراوانی داشته و همه گیر شده است. آیا می توان گفت كه كنته مبدع مداد در كار خود شكست خورده است؟ فرض كنیم ما به جای او بوده و در عین حال قدرت دیدن مدل های آتی مداد را نیز داشتیم، آیا باید دچار روحیه ی یأس و شكست خوردگی می شدیم؟
اگر قرار باشد ایده های نو برای زندگی روزمره و كار یا تحصیل خویش ارائه دهیم، نباید این حقیقت را از نظر دور بداریم كه : فرد خلاق موفق كسی است كه همت آنرا داشته باشد تا علاوه بر ایجاد ایده ی اولیه، بتواند تمام طرحها را یكی پس از دیگری طی كرده به طرح مطلوب خود برسد. نرسیدن به نتیجه ی مطلوب در نخستین گام، برای افراد خلاق امری عادی است. این امر نه تنها آنها را از ادامه ی كار خود دلسرد نمی كند، بلكه در بسیاری موارد موجب تشویق و تحریك آنان به تعقیب ایده خود می شود. آنان نتیجه نگرفتن از ایده ها و افكار و طرح های خود در مراحل اولیه را شكست نمی دانند. حتماً مطلع هستید كه ادیسون برای عنصر نورانی طرح چراغ الكتریكی خود آزمایش های بسیاری انجام داده و اجسام بسیاری را به عنوان جسم ملتهب  به كار گرفت و آن را كنار گذارد تا اینكه بالاخره نی خیزران را آزمایش كرد و به موفقیت رسید. پس از آن، روزی از او پرسیدند : "تو كه در این كار 256 بار شكست خوردی؟ چرا بازهم كار را ادامه دادی؟ " وی پاسخ داد : "من شكستی نخوردم بلكه 256 ماده را شناختم كه برای این كار مناسب نیست."
در این كه چگونه می توان حتی در عین مناسب نبودن شرایط، روحیه ی قوی و بینش مثبت داشت، به موقع خود بحث به عمل آمده و روش های اجرایی شرح داده خواهد شد. اكنون با خود بیندیشید و ببینید آیا :
•    تاكنون موردی بوده كه برای تعقیب  ایده و فكر جدیدی ، حداقل 10 بار طرح شما با اشكالاتی مواجه شده ولی شما دلسرد نشده باشید؟
•    برای خلاق تر شدن و ایده های بدیع اندیشیدن قدرت پی جویی كار و دست بر نداشتن از موضوع، تا چه حد مهم است؟
•    اگر ایده نو شما به كرسی ننشیند، حاضرید از آن دفاع كنید؟ تا كی و چگونه؟
-    بنابراین : در زمان اندیشیدن به موضوعی، انتظار نداشته باشید اشكالات آن قطعاً در ابتدا مشخص شود. سعی كنید درباره ایده خود با دیگران صحبت كرده و از آنان اشكالات طرح خود را بخواهید. فراموش نكنید كه هیچ یك از خلاقان موفق، بدون تحمل سختی، طرح موفقی ارائه نداده اند. كامل نبودن طرح ها و ایده های خود را شكست ندانسته بلكه مرحله ای برای آزمون و تحقیق خود در جهت موفقیت بدانید.
در مسیرخود تا تكامل طرح خویش این ضرب المثل اندونزیایی را به خاطر داشته باشید:"تا زمانی كه دست به سوی آسمان برنداری، هیچ وقت از زمین بلند نمی شوی."
سعی كنید از هر مورد و قضیه و حالتی برای شاداب تر شدن و تقویت روحیه ی خود استفاده كنید.
•    پاسخ دهید : آیا فرد خلاقی را می شناسید كه با روحیه ی نامناسب مشغول كار خلاقانه شده باشد؟ فكر می كنید چرا روحیه ی مثبت برای خلاقیت لازم است؟
•    اندیشه كنید : در زمانی كه روحیه ی مناسب و وضعیت شادابی دارید سعی كنید روی یك موضوع یا مسأله كه قبلاً ذهن شما را به خود مشغول داشته فكر كرده و سعی كنید راه حل هایی (نه لزوماً خلاقانه) برای آن بیندیشید. در موقعیت دیگری كه روحیه ی مناسب نداشته باشید، همین كار را برای یكی دیگر از موضوعات یا مسایلی كه هم طراز مورد اول باشد، انجام دهید. در كدام حالت ایده بیشتری ساختید؟ نتیجه چیست؟

هرگونه کپی برداری از مطالب فوق، بدون ذکر نام مؤلف و سایت، غیر مجاز است و پیگرد قانونی دارد.